ARCHITOUR EP. 5 : สิริ อพาร์ทเมนต์
ถ้าจะบอกว่านี่เป็นตึกอพาร์ตเมนต์จากยุค 70s ที่มีรูปร่างสะดุดตาที่สุดและยังมีการใช้งานอยู่ก็คงไม่เกินจริงไปนัก ที่นี่คือ “สิริอพาร์ทเมนต์” หรือชื่อเดิมคือ “เกษมสานต์แมนชั่น” สถาปัตยกรรมยุคโมเดิร์นที่ซ่อนตัวอยู่ไม่ไกลจากอาคารโนเบิล สำนักงานใหญ่มากนัก ซึ่งถ้าไม่สังเกตดีๆ ก็อาจจะหายากสักหน่อยเพราะปัจจุบันนี้มีตึกสูงบดบังจนเกือบหาไม่เจอ
แต่ถ้าย้อนกลับไปในช่วงปี 1970 หรือปี พ.ศ. 2513 เป็นช่วงปีที่ตึกนี้เพิ่งสร้างเสร็จใหม่ๆ บริเวณย่านถนนวิทยุเต็มไปด้วยสถานทูตและสถานกงสุลนานาประเทศ ถือเป็นย่านที่มีทั้งชาวต่างชาติมากมายที่ทั้งมาทำงานและพักอาศัยไม่ไกลจากสถานทูตมากนัก
อาคารชุดเพื่อการพักอาศัยนั้นเริ่มมีในประเทศไทยแล้ว แต่ส่วนใหญ่นิยมสร้างเป็นทรงกล่องสี่เหลี่ยมมากกว่า พออาคารนี้สร้างจากแปลนรูปวงกลมจึงรู้สึกแปลกตาดี และยังหยิบใช้วงกลมมาออกแบบองค์ประกอบต่างๆ เช่น หน้าต่าง บันไดเวียน ในรูปแบบที่ซ้ำๆ กันจนเกิดเป็นเอกลักษณ์และความกลมกลืนกันไปทั้งอาคาร
อาคารหลังนี้ออกแบบโดยสถาปนิก แดน วงศ์ประศาธน์ คุณแดนนั้นจบการศึกษาด้านสถาปัตยกรรมจากประเทศสหรัฐอเมริกาทั้งปริญญาตรีและปริญญาโท คือที่ Cornell University และปริญญาโทจาก University of Pennsylvania เมื่อเรียนจบแล้วได้เข้าทำงานกับบริษัทสถาปนิกระดับโลก หลุยส์ คาห์น (Louis Kahn) ผู้เป็นทั้งอาจารย์และเจ้านาย มีโอกาสได้ร่วมทำงานโครงการออกแบบเมืองหลวงใหม่ที่ธากา (Dhaka) บังกลาเทศ การทำงานกับหลุยส์ คาห์นนั้นส่งอิทธิพลทางความคิดต่อเนื่องมาจนถึงยุคหลังที่คุณแดนกลับมาทำงานที่เมืองไทยเมื่อ พ.ศ. 2510
อาร์ทเมนต์หลังนี้สูง 6 ชั้น มีผังเป็นรูปวงกลมที่ประกอบด้วยวงกลมเล็กอีก 12 วง รายล้อมกันตามตำแหน่งเลขบนนาฬิกา กลายเป็นตึกรูปทรงกระบอกสีน้ำตาล ผิวภายนอกเป็นวัสดุทรายล้างตัดกับคอนกรีตทาสีขาวเป็นขอบหน้าต่างและระเบียง ส่วนพื้นที่ภายในแบ่งพื้นที่เป็นห้องชุดที่ประกอบด้วย ห้องนอน ห้องเล่น ห้องน้ำ และครัว โดยมีลิฟต์ที่เข้าถึงได้ทางแท่งกระบอกเหล่านั้นหรือบางแท่งก็ทำหน้าที่เป็นบันไดเวียนขึ้นไปได้ถ้าอยากเดิน
ถ้าโลกยกย่องให้หลุยส์ คาห์น เป็นสถาปนิกแห่งแสง ให้ความสำคัญกับแสงและการจัดวางรูปทรงเรขาคณิตขนาดใหญ่ ผมว่านี่อาจจะเป็นสิ่งที่คล้ายๆ กันกับคุณแดน ในอพาร์ทเมนต์แห่งนี้คุณแดนก็เลือกที่จะเจาะช่องว่างขนาดใหญ่ เป็นคอร์ทภายในที่เชื่อมต่อพื้นที่ทั้งอาคารเข้าด้วยกัน ผลลัพธ์ที่ได้คือ แสงสว่างที่ทำให้ไม่อึดอัด และการระบายอากาศที่ดีกว่าอาคารที่ทึบตัน และเมื่อสภาพแสงภายนอกเปลี่ยนไปก็ทำให้อาคารนี้มีมิติที่หลากหลายให้ความรู้สึกเปลี่ยนไปตามสภาพแวดล้อม
แม้ผลงานของสถาปนิกแดน วงศ์ประศาธน์ จะมีไม่มากนัก แต่ก็นับว่าเป็นสถาปนิกไทยคนหนึ่งที่สร้างผลงานจนมีลายเซ็นต์เป็นของตัวเองได้ มีความปัจเจก ทรงพลัง และมีความเป็นศิลปินที่หาตัวจับได้ยาก
คุณแดน วงศ์ประศาธน์ เสียชีวิตเมื่อวันที่ 13 กันยายน 2566 ที่ผ่านมา แม้ท่านจะจากไปแต่ผลงานที่สร้างไว้ยังดำรงอยู่