พิพิธภัณฑ์เอ็กซิโอ เมืองตูริน พิพิธภัณฑ์อียิปต์โบราณก่อตั้งขึ้นในปี 1824 ซึ่งนับว่าเป็นพิพิธภัณฑ์อียิปต์ที่เก่าแก่ที่สุดในโลก ปี 2024 ก็นับว่าครบรอบ 200 ปีแล้ว และกำลังจะก้าวเข้าสู่ศตวรรษใหม่ที่ใหม่กว่าเดิม เพราะเอ็กซิโอจะไม่ใช่เพียงแค่พิพิธภัณฑ์แล้ว แต่จะเป็นพื้นที่สาธารณะของเมืองที่มีคุณค่า

พิพิธภัณฑ์เอ็กซิโอตั้งอยู่ใจกลางเมืองตูริน ตอนเหนือของประเทศอิตาลี ที่เปิดให้บริการมานานกว่า 200 ปี พิพิธภัณฑ์จึงได้รีโนเวทครั้งใหญ่ทั้งตัวอาคารและพื้นที่จัดแสดงโบราณวัตถุ โดยบริษัท OMA ได้ชนะการประกวดแบบของทั้งส่วนอาคารและพื้นที่จัดแสดงด้วยการเปิดประกวดแบบที่แยกกัน

อย่างไรก็ตาม พื้นที่จัดแสดง ‘Gallery of the King’ ได้รับการบูรณะแล้วเสร็จก่อน จึงเป็นนิทรรศการที่เปิดเพื่อเฉลิมฉลองการครบรอบ 200 ปีของพิพิธภัณฑ์ด้วย ก่อนหน้านี้ส่วนงานจัดแสดงได้รับการรีโนเวทในปี 2006 โดย Dante Ferretti ในแนวคิดของ Black Box ในช่วงงานโอลิมปิกฤดูหนาว มาครั้งนี้ David Gianotten และ Andreas Karavanas สถาปนิกของ OMA ร่วมกับ Andrea Tabocchini Architecture (ATA) ได้ร่วมกันออกแบบพื้นที่จัดแสดงใหม่ในแนวคิดของการค่อยๆ เปลี่ยนผ่านจากความมืดสู่แสงสว่าง ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของการเกิดในอารยธรรมอียิปต์โบราณ โดยสัมพันธ์กับกษัตริย์และเทพเจ้า

(ภาพโดย Marco Cappelletti, https://www.archdaily.com)

จากทางเข้าสีดำสู่พื้นที่สว่าง ดีเทลเล็กๆ ที่เล่าเรื่องราวของการปรับปรุงในนี้ แต่สิ่งสำคัญของการรีโนเวทคือการสร้างพื้นที่ที่เปิดรับกับแสงธรรมชาติภายในอาคารได้ ซึ่งเป็นความสำคัญหลักของการออกแบบนิทรรศการเลยก็ว่าได้

(ภาพโดย Marco Cappelletti, https://www.archdaily.com)

การเปิดหลังคาเพื่อรับแสงธรรมชาติเป็นความท้าทายทั้งการออกแบบอาคาร การออกแบบนิทรรศการและการจัดวาง ไปจนถึงงานอนุรักษ์สถาปัตยกรรมที่ต่างก็มีความสำคัญต่อการเป็นพิพิธภัณฑ์เอ็กซิโอนี้ สะท้อนออกมาจากการแสดงนิทรรศการนี้ กล่าวคือ หลังจากการเปิดผ้าเพดานเพื่อเปิดให้ได้รับแสงธรรมชาติทำให้ค้นพบโครงสร้างของอาคารที่เป็นคานโค้ง (Arch) ของอาคารจึงได้ใช้ผ้าเพดานเดิมให้เป็นส่วนหนึ่งของการสร้างพื้นที่ภายในอาคารจัดแสดง ใช้ผนังสะท้อนเงาที่สร้างเพื่อให้ผู้ชมได้เพลิดเพลินกับรายละเอียดต่างๆ ของโบราณวัตถุ สร้างลำดับของการมอง และความต่อเนื่องของสเปซ ประกอบกับการออกแบบแท่นที่วางโบราณวัตถุที่ใกล้ชิดกับระดับพื้น ทำให้ผู้ชมงานได้รับความใกล้ชิดกับวัตถุจัดแสดงมากขึ้น

(ภาพโดย Marco Cappelletti, https://www.archdaily.com)

การเปิดเผยโครงสร้างอาคารเดิม การเปิดช่องแสง การสร้างความใกล้ชิดของการจัดแสดงล้วนเป็นความร่วมมือกันของนักออกแบบและทีมภัณฑารักษ์อย่างเข้มข้นเพื่อการจัดแสดงนิทรรศการที่ต้องการให้เกิดแกลอรี่ที่เชื่อมต่อกับพื้นที่เมือง

(ภาพโดย Marco Cappelletti, https://www.archdaily.com)

การเปิดนิทรรศการเป็นเพียงส่วนหนึ่งของการเฉลิมฉลองครบรอบ 200 ปีของพิพิธภัณฑ์เท่านั้นซึ่งยังเหลืองานรีโนเวทครั้งใหญ่ของอาคารที่อยู่ระหว่างการก่อสร้างและออกแบบโดย OMA เช่นกัน ที่เป็นแนวคิดของการสร้างพื้นที่สาธารณะของเมืองให้ทั้งคนที่มีตั๋วและไม่มีตั๋วเข้าชม สามารถเข้าถึงอาคารพิพิธภัณฑ์ได้อย่างสาธารณะ ซึ่งอาจเปลี่ยนแนวคิดจากพิพิธภัณฑ์แบบดั้งเดิมไปสู่การเป็นพื้นที่สาธารณะของเมืองที่ทำให้พิพิธภัณฑ์อื่นๆ ทั่วโลกต้องปรับตัวตามไปด้วย